Πέμπτη 29 Απριλίου 2010

Αλήθειες


Μες στην εικονική πραγματικότητα
που χτίσαμε με ψέματα
και με περίσσιο θράσος βαφτίσαμε
"ζωή"
είναι φορές που κλέβουμε απ' τις πλαστές μας μέρες
λίγες στιγμές
- σαν αγγιζόμαστε
σαν κοιταζόμαστε βαθιά στα μάτια
κι όταν σφιγγόμαστε μ' απόγνωση
σώμα στο σώμα πάνω -
κι είναι αυτές η μόνη αλήθεια μας
- εκτός από τον θάνατο -
μια απόδειξη πως άξιζε ίσως
να γεννηθούμε...


Κυριακή 25 Απριλίου 2010

Η μεγαλύτερη αγάπη απ' όλες


Η κοπέλα που ονειρεύεται πάνω από όλα την αγάπη, που καταφλέγεται από αγάπη ή από λαχτάρα για αγάπη, από πόθο για ζωή και ρομαντισμό, είναι αυτή που έχει την μεγαλύτερη ικανότητα να παραδοθεί στον Ιησού. Τον αναζητά στα όνειρά της, στους χορούς και σε ότι ερωτεύεται αλλά δεν Τον βρίσκει εκεί…

.
Έχουμε πλαστεί για την αγάπη, για έναν Θεό που είναι αγάπη. Τα χειρότερα βάσανα και οι σκληρότερες οδύνες του καθενός μας προκαλούνται από αυτή. Πόσοι άνθρωποι δεν ζουν σ’ αυτό τον κόσμο μια άγονη και ανιαρή ζωή, χωρίς αγάπη, χωρίς να βρίσκουν ποτέ αυτή που αναζητούν για να γεμίσει η ύπαρξη τους ; Πόσοι άνθρωποι δε ζουν σ’ αυτό τον κόσμο υποφέροντας από την πικρία της ματαιωμένης αγάπης, την αγωνία και την οδύνη της ανέφικτης, της χαμένης ή της απαγορευμένης αγάπης, χωρίς να βρίσκουν πλήρωμα, ή τη θλίψη μιας αγάπης που ανταποκρίνεται αλλά δεν ικανοποιεί ;
.


Αυτοί οι άνθρωποι θα μπορούσαν να είχαν κατακλυστεί από αγάπη και η σχεδόν απεριόριστη ικανότητά τους για τρυφερότητα και αυτοπροσφορά θα μπορούσε να είχε πληρωθεί, αν επιχειρούσαν μόνο να στραφούν μέσα τους, στην ανεξάντλητη αγάπη που ζει και ανασαίνει μέσα τους. Η ζωή τους θα είχε ματαρσιωθεί, θα γελούσαν, θα στέναζαν από χαρά, θα αισθάνονταν αγαλλίαση μέσα σε έναν αγαπητικό παράδεισο. Όμως η ζωή τους είναι ορφανή, νιώθουν τον χρόνο να περνά, η μια Άνοιξη διαδέχεται την άλλη, αυτοί γερνούν, και η αγάπη δεν ζυγώνει. Και ίσως η Άνοιξη να έρθει για μια ακόμη φορά, και η αγάπη να μείνει πάλι άφαντη…
.
Ernesto Cardenal
Μεταρσίωση
.
Το πνεύμα μου, σαν ουρανός, σαν ωκεανός, σαν θάλασσα,
λύνεται απόψε στο άπειρο χωρίς να βρίσκει αναπαμό.
Τις ζώνες γύρω του έσπασε και ανατινάζεται θερμό
το πνεύμα μου σαν ουρανός, σαν ωκεανός, σαν θάλασσα.
Σαν γαλαξίας απέραντος το σύμπαν σέρνω στο χορό.

'Hλιο τον ήλιο γκρέμισα, θόλο το θόλο χάλασα,
κι είμαι σαν μιαν απέραντη, πλατιά γαλάζια θάλασσα,
που οι στενοί πάνω μου ουρανοί δε μου σκεπάζουν το νερό.
.
Νικηφόρος Βρεττάκος



Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...

Τετάρτη 21 Απριλίου 2010

Ο ρυθμός των κοσμικών ηφαιστείων...

"Ο έρωτας είναι κυρίαρχο στοιχείο της ζωής και αποτελεί ένα πρόβλημα ασύνορο...ανήκει στο γένος εκείνων των ολίγων και ηγεμονικών φαινομένων, που δεν ορίζονται...είναι φαινόμενο ρευστό, ένα διαρκώς συντελούμενο γεγονός. Σαν κατάσταση ηρεμεί μόνο μέσα στο κράτος της μεταβολής. Η μορφή του σχηματίζεται στη ροή, τη στατική ηρεμία του επιδαψιλεύει η αλλαγή και εάν ησυχάσει, στειρεύει..."

Έτσι αρχίζει το τρίτο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους της διδακτορικής διατριβής του Δημήτρη Λιαντίνη, Έξυπνον Ενύπνιον: Οι ελεγείες του Duino του Ρίλκε.
Σχολιάζοντας ερμηνευτικά την ποίηση του Γερμανο
ύ ποιητή, ο Λιαντίνης αφιερώνει μερικές εξαιρετικές σελίδες στο καταλυτικό φαινόμενο του έρωτα (ή "ίμερου", που είναι το συνώνυμο του ερωτικού πόθου στα αρχαία ελληνικά).
Ας απολαύσουμε τον ποιητικό λόγο του καθηγητή και φιλοσόφο
υ:

"Ο έρωτας είναι ο ισόρροπος ρυθμός των κοσμικών ηφαιστείων και γι' αυτό δεν υποτάσσεται, ούτε περιχωρείται σε ανθρώπινα συστήματα και συντάγματα...Ο έρωτας είναι ο αμφιθαλής αδελφός του θανάτου .Των δύο αντιπάλων η άσπονδη φιλία οργανώνει το παιχνίδι της αναγκαιότητας και ο διάλογος της αμοιβαίας φθοράς τους ανανεώνει το μυστήριο
της ζωής...Ο ίμερος υποδηλώνει κυρίως την αντιφατική σύσταση της ερωτικής ορμής: Στέρηση και κορεσμός, λαχτάρα και αποστροφή, Πόρος και Πενία...και κυρίως ο πόνος . Ο ίμερος στον Όμηρο είναι γείτονας του θρήνου..."


"Ο έρωτας κυριαρχεί στη γυναικεία φύση κατά τον τρόπο που ο στρατηγός ηγεμονεύει στα πεδία του πολέμου .Το αντίστοιχο της ερωτευμένης γυναίκας από την έποψη της ανδρείας είναι ο ήρωας, αλλά τα μεγάλα του κατορθώματα υστερούν μπροστά στα θαυμάσια έργα εκείνης .Εάν το ερωτικό φαινόμενο είναι περιορισμένο, τα όριά του συμπίπτουν με τα πέρατα της γυναικείας ψυχής .Εάν όμως ο ίμερος διανοίγεται και ξεφεύγει στην απλωσιά της απεριόριστης έκτασης, η περιοχή αυτή συμπίπτει με τον άγνωστο χώρο της θηλυκής απειρότητας...Τα μεγάλα έργα του ανθρώπου, που καθρεφτίζουν την ανεξάντλητη δυνατότητα της ανδρικής φύσης, δεν ημπορούν να υπομείνουν τη δοκιμασία της σύγκρισης με τα ερωτικά έργα της γυναίκας, εφ' όσον είναι αληθινά...Η γυναίκα είναι η ευνοημένη της ερωτικής εκλογής, οι δεσμοί της με τον ίμερο είναι πολύ πιο οικείοι και ισχυροί από τους δεσμούς του άντρα και η μετοχή της στο ερωτικό αγαθό τής χορηγεί ηγεμονικά προνόμια...Τον ποιητή [Ρίλκε] συνέχει η σταθερή πεποίθηση ότι τα ερωτικά έργα της γυναίκας αντιπροσωπεύουν την ανώτερη επίδοση του ανθρώπου και ότι ουδέποτε θα μπορέσουμε να τα υμνήσουμε άξια..."
Ας δούμε στη συνέχεια την ιδανική δημιουργική αλληλεπίδραση των δύο φύλων:
"Η δειλή εμφάνιση και η είσοδος της γυναίκας στις παρθενικές λαγκαδιές του άντρα θα αποτελέσει την "πυρή αφορμή", που θα αφυπνίσει την ανδρική φύση, θα αναταράξει τα κινούμενα πλήθη
του σκότους και θα κεντρίσει τις δυνάμεις που περιμένουν...Η γυναικεία δειλία θα μετριάσει την ανδρική θρασύτητα. Ο χαλινός θα μεταμορφώσει το άγριο ζώο σε υπερήφανο άτι. Η θωπεία θα απαλύνει τη σκληράδα. Η ομορφιά θα κοσμήσει την αταξία. Η γυναίκα, συνοδοιπόρος του άντρα στην οδυνηρή του πορεία, εμπνεύστρια, φρουρός και οδηγήτρια, θα μεταλλάξει την οργή καταστροφής σε πνοή δημιουργίας...ανοίγει τις πύλες της ανδρικής ψυχής, αποσφραγίζει τους καταρράκτες του ίμερου, φέρνει τον άντρα σε φωτισμό και τον διδάσκει τους αναβαθμούς του έρωτα...Ταυτόχρονα όμως κατευθύνει την ερωτική του ορμή, καθοδηγεί την πορεία, εξευγενίζει το ήθος και ημερώνει την πράξη του...Η αγάπη της συνενώνει τη γνώση και την πράξη στη μεγαλειώση σύνθεση, που ανεβάζει τον άντρα προς τα πάνω..."

Και πριν κλείσει το κεφάλαιο, κάνει λόγο για τη διάκριση ανάμεσα στον αναυθεντικό και τον αυθεντικό έρωτα:
Τι είναι ο κίβδηλος και αναυθεντικός έρωτ
ας;... Στον βωμό της ασφάλειας, της κατοχής και της ιδιοκτησίας, "ο ίμερος δεν είναι πλέον κοσμικό φαινόμενο, που γεωμετρείται κατά τον φυσικό λόγο, αλλά ανθρώπινο θεσμοθέτημα, που ρυθμίζεται από τον ανθρώπινο νου."
Η ηθική προσποίηση και η συμβιβαστική συνθήκη της νομοθετημένης συμβίωσης δημιουργεί αποκλίσεις από την κύρια ροή του φυσικού ίμερου.
"Οι αποκλίσεις αυτές, ασήμαντες αρχικ
ά, ενισχύονται και δυναμώνουν βαθμιαία και εξελίσσονται σε πανίσχυρες διαστροφές, που παραμορφώνουν τη φυσική μορφή του ίμερου। Τέτοια μυσαρά παρασαρκώματα είναι η ερωτική ιδιοτέλεια, η ερωτική μονομέρεια και ο ερωτικός φόβος.


Ιδιοτελή χαρακτήρα αποκτά ο ερωτικός δεσμός εξ αιτίας της ροπής των εραστών να συσσωρεύουν ο ένας στο πρόσωπο του άλλου ολόκληρο το νόημα του κόσμου...Η ερωτική διάθεση αυτού του είδους θεμελιώνει την απολυτοποίηση του ερωτικού αντικειμένου, το οποίο δεν είναι πια μέρος του κόσμου, αλλά το κέντρο περιφοράς του κόσμου...Η προσωποπάγεια της ερωτικής διάθεσης οδηγεί αναπότρεπτα στο φυσικά αδύνατο...Η ερωτική πράξη πλέον γίνεται δράμα σατυρικό και παριστάνεται, όχι στο διονυσιακό θέατρο, αλλά στο κοινωνικό δεσμωτήριο..."

Ερωτική μονομέρεια υπάρχει όταν "η υπερτροφία της ερωτικής παρουσίας συντελείται σε βάρος της ερωτικής απουσίας" και όταν ο άνθρ
ωπος έχει την τάση "να επιζητεί ασίγαστα την ηδονή και σταθερά να αποφεύγει την οδύνη", πράγμα που διαστρέφει το ήθος του φυσικού ίμερου.
Η τάση αυτή πηγάζει από τον ερωτικό φόβο του ανθρώπου "να αντικρύσει ίσια και να αντικρούσει τίμια την ερωτική οδύνη, στην οποία είναι ακάλυπτος και εκτεθειμένος, καθώς η σημαία στους τέσσερις ανέμους."

Η συνταγή του αυθεντικού έρωτα είναι "να λυτρωθούμε από τον ερωτικό σύντροφο, χωρίς να ελαττωθεί το μέτρο της αγάπης μας γι' αυτόν...Ο αυθεντικός έρωτας προϋποθέτει την υποταγή στην αρχή της κοσμικής αντίφασης...Είναι ανιδιοτελής, πολυεδρικός και ακηλίδωτος στη συνθετική του ολότητα. Διαρκεί και δημιουργεί γιατί οντολογικά δοκιμάζεται πάνω στη φυσική τάξη και ηθικά διαλέγεται με τον πόνο του κόσμου.Κάθε βίωμα που ζουν οι ερωτικοί σύντροφοι του ιδανικού ζεύγους περιέχει αναγκαία το σωτήριο στοιχείο του αντίθετου ποιού. Χαίρονται τους εαρινούς ανθούς, μόνο γιατί γνωρίζουν τους σπόρους του φθινοπώρου।.Μελαγχολούν την ώρα του λυκόφωτος, γιατί έζησαν το λυκαυγές της μέρας .Εάν ήταν πολύκαρπο το χθες, θα το χρειασθούν στο ερειπωμένο αύριο.Υποφέρουν τον χωρισμό τους, γιατί θυμούνται τον ερχομό που τον γέννησε...Υπάρχουν μέσα στην αβεβαιότητα, στην αμηχανία, στο άγνωστο...Οι ερωτικοί σύντροφοι τραγουδούν, γιατί έχουν αποθέματα σιωπής."


Σάββατο 17 Απριλίου 2010

Φαντάσου ...

Ο James Bender, στο βιβλίο του Πώς να Μιλάτε Σωστά (Νέα Υόρκη, Εκδόσεις McGraw-Hill, 1994), διηγείται την ιστορία ενός χωρικού που καλλιεργούσε καλαμπόκι που πάντα κέρδιζε βραβεία. Κάθε χρόνο έφερνε το καλαμπόκι του στην έκθεση της Πολιτείας και κέρδιζε την μπλε σημαία. Μια χρονιά ένας δημοσιογράφος του πήρε συνέντευξη, κι έμαθε κάτι πολύ ενδιαφέρον για τον τρόπο που το καλλιεργούσε.
.
Ο δημοσιογράφος ανακάλυψε ότι ο αγρότης μοιραζόταν τον σπόρο του καλαμποκιού του με τους γείτονές του. «Πώς μπορείτε να μοιράζεστε τον καλύτερο σπόρο σας με τους γείτονές σας, όταν κι αυτοί φέρνουν καλαμπόκι στην έκθεση, σε ανταγωνισμό μαζί σας, κάθε χρόνο;» ρώτησε ο δημοσιογράφος.


.
«Μα, δεν το ξέρετε, κύριε;», είπε ο αγρότης. «Ο άνεμος ξεσηκώνει την γύρη από το καλαμπόκι, όταν ωριμάζει, και την μεταφέρει από χωράφι σε χωράφι. Αν οι γείτονές μου καλλιεργούν κατώτερης ποιότητας καλαμπόκι, η επικονίαση αυτής της γύρης σταθερά θα υποβαθμίζει την ποιότητα του δικού μου καρπού. Αν θέλω να παράγω καλό καλαμπόκι θα πρέπει να βοηθήσω τους γείτονές μου να καλλιεργούν καλό καλαμπόκι».
.
Ο αγρότης αυτός γνώριζε καλά την αλληλεξάρτηση της φύσης. Το καλαμπόκι του δεν μπορεί να βελτιώνεται αν δεν βελτιώνεται και το καλαμπόκι του γείτονα. Το ίδιο ισχύει και σε όλα τα άλλα επίπεδα της ζωής. Υπάρχουν άνθρωποι που συμπεριφέρονται εγωιστικά και επιπόλαια στη φύση, νομίζοντας έτσι ότι οι ίδιοι δεν πρόκειται να επηρεαστούν από τη συμπεριφορά τους αυτή.



Οτιδήποτε μας περιστοιχίζει παίζει ρόλο στη ζωή μας κι εμείς στη δική του. Έμψυχο ή άψυχο, δεν έχει σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι η σχέση αλληλεξάρτησης και συμβίωσης που εκατομμύρια χρόνια υπάρχει επάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη. Κι όμως μερικοί άνθρωποι επιλέγουν να την αγνοούν. Είμαστε όλοι δεμένοι μεταξύ μας με ένα αόρατο πλέγμα και πράξη μας καλή ή κακή επηρεάζει το σύμπαν.

.
Πέρα από τα σύνορα του ατομικού νου βρίσκεται η ελευθερία, η γνώση και η αγάπη. Μέσα στον παγκόσμιο νου, είμαστε όλοι ένα, μπερδεμένοι στο ατέλειωτο δίχτυ της ενέργειας που μας περιβάλλει, σε έναν κοινό Εαυτό. Δεν υπάρχει λοιπόν κανένα μυστήριο γύρω από την τηλεπάθεια, την κατάθλιψη, την τρέλα, τη μετενσάρκωση, κλπ. Οι σκέψεις κυκλοφορούν ελεύθερα απ’ το ένα κεφάλι στο άλλο χωρίς πραγματικά να κυκλοφορούν. Δεν χρειάζονται κανένα μεταφορικό μέσο, γιατί το ΙΔΙΟ ΕΓΩ βρίσκεται μέσα σε όλες τις σκέψεις. Έτσι πιάνουμε τις σκέψεις των άλλων πολύ συχνότερα απ’ όσο νομίζουμε. Δεν τις πιάνουμε μόνο μέσα στα όνειρα μας, αλλά συνεχώς αυτό παθαίνουμε.


Όμως δεν το υποπτευόμαστε, ούτε όταν λέμε σε κάποιον «αχ μου το πήρες απ’ το στόμα», ούτε όταν ξαφνικά χωρίς κανένα λόγο μας χαλάει το κέφι. Νομίζουμε πως είμαστε κυκλοθυμικοί, αλλά είμαστε απλούστατα τόσο ευαίσθητοι, ώστε να λαβαίνουμε τα συναισθήματα των άλλων, να λαβαίνουμε δηλαδή τα δυσάρεστα αποτελέσματα των ξένων σκέψεων. Η ίδια διαδικασία είναι υπεύθυνη και για τις διάφορες ενοχές που βασανίζουν τους ανθρώπους. Έχουν πράγματι βαριά συνείδηση όσοι βασανίζονται από αόριστες ενοχές, ή μήπως λαβαίνουν τις ενοχές των άλλων ;


Ζητάμε την ευτυχία, αλλά πως μπορούμε να είμαστε ευτυχείς αν δεν είναι όλοι ευτυχείς ; Πως μπορούμε να εξαιρούμε τον εαυτό μας από μια «κακή» πράξη του άλλου, και πως μπορούμε να εξαιρούμε τον άλλο από μια «καλή» πράξη δική μας ; Ακόμη κι αν τάχουμε όλα, υγεία, εξυπνάδα, καλοσύνη, αγάπη, οικογένεια, χρήμα κλπ, πάλι δεν είμαστε ικανοποιημένοι και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όσα αγαθά κι αν έχει ο άνθρωπος, πάντα κάτι θα τον βασανίζει : Τα συναισθήματα των άλλων! Βαθιά μέσα του ξέρει ότι δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος αν υπάρχει έστω κι ένας δυστυχισμένος. Αλλά δεν το ξέρει ότι το ξέρει. Και υποφέρει ψυχικά, και λένε γι’ αυτόν : «Μα τι του λείπει ; Τα’ χει όλα !»


Γ’ αυτό και όλοι όσοι θέλουν να ζουν ειρηνικά θα πρέπει να βοηθούν τους «πλησίον» τους να έχουν ειρήνη. Όσοι επιλέγουν να ζουν καλά πρέπει να βοηθήσουν άλλους να ζουν καλά, γιατί η αξία μιας ζωής μετριέται από τις ζωές που αγγίζει. Κι εκείνοι που επιλέγουν να είναι ευτυχείς θα πρέπει να βοηθούν άλλους να βρουν ευτυχία, γιατί η ευτυχία κι η ευημερία καθενός είναι συνδεδεμένη με την ευτυχία και την ευημερία όλων.

Ας προσπαθήσουμε όμως να το δούμε κι ανάποδα




Φαντάσου λοιπόν μια κοινωνία που όλοι οι άνθρωποι θα βίωναν πληρότητα και ευδαιμονία, που όλοι θα ξεχείλιζαν από ανιδιοτελή αγάπη και χαρά, που όλοι θα ένοιωθαν συμπόνια για τον πλησίον, θα είχαν την εσωτερική ανάγκη να προσφέρουν, να απαλύνουν κάθε πόνο του συνανθρώπου τους. Σε ένα τέτοιο κόσμο, αν σε ρίχνανε σήμερα, πόσο ακόμη νομίζεις ότι θα μπορούσες να διατηρήσεις τη μιζέρια σου ;
.
.
.
Συνοδοιπόροι είμαστε με τον ίδιο προορισμό...


Σάββατο 10 Απριλίου 2010

Επιστρέφω


Κελάρυσμα γλυκόλαλο
χύνεται η μνήμη
μέσα απ' τους πόρους του κορμιού μου
μέσα στις σπείρες του μυαλού
φωτός εκρήξεις
αντιφεγγίζουνε βαθιά στις κόρες των ματιών
τα θαύματα
του λιόφυλλου του χαλκοπράσινου

της χλόης
του καρπού
του αρμυρού αφρού
της πέτρας
και της κρυστάλλινης δροσοσταλίδας
που με γέννησε
σα νέα μήτρα.

Επιστρέφω
όπως ο σπόρος μες στη γη
όπως το αίμα πάλλοντας πίσω στις όχθες της καρδιάς
όπως τ' απόδημα πουλιά γυρίζουν
φορτωμένα τα δάκρυα του νόστου
επιστρέφω.

( Συγχώρα τους λυγμούς μου, Κύριε,
συμπάθα με

είναι που πλάνταξε στα κύτταρά μου
η ομορφιά
της πλάσης Σου...)


Σάββατο 3 Απριλίου 2010

Αποκαθήλωση


Ξαφνικά
καθώς κανένας δεν κοιτούσε
- οι μαθητές παζάρευαν με νεκροθάφτες
το κόστος της ανάστασης -
κατέβηκε αθόρυβα
κι αφού τυλίχτηκε σ' ένα βρώμικο σάβανο,
γλίστρησε μέσα στο ανύποπτο πλήθος
που μανιακά δημοπρατούσε
μικρά μικρά κομμάτια
απ' τον χιτώνα Του.
Μόνο ο Ιούδας πρόσεξε τα ματωμένα χνάρια
κι έτρεξε πίσω Του:

"Κύριε!"

Με μάτια υγρά, πανέμορφα
Εκείνος
του 'βαλε μέσα στην παλάμη
τρία μεγάλα σιδερένια καρφιά
που 'στάζαν αίμα:

"Μη με προδώσεις!"